Hoe maak je een tactiek?

Guus Hiddink, José Mourinho, Pep Guardiola en Jürgen Klopp. Allemaal stonden ze ooit voor het eerste tactische dilemma dat je hebt, als je begint bij een nieuwe club. Pas ik de tactiek aan op de spelers of moeten de spelers zich aanpassen aan de tactiek? In andere woorden: laat ik mijn Beugelsdijk voetballen als Messi, of passen we de tactiek aan op de troeven (die er altijd zijn)? In deze gids gaan we bekijken hoe we een tactiek opzetten aan de hand van de aanwezige spelers. 

Het team

We beginnen met het maken van een inschatting van de kwaliteiten van het team. Zowel ten opzichte van de rest van de competitie als binnen het eigen team. In dit voorbeeld gaat het om Lorenskog IF. Volgens de bookmakers degradatiekandidaat nummer één op het derde niveau van Noorwegen. De kwaliteit van de spelers is dus beperkt, maar dat betekent niet dat ze helemaal niks kunnen. Het doel is om een tactiek te vinden waarbij we optimaal profiteren van de specifieke kwaliteiten van de spelers en waarmee we tegelijkertijd hun zwaktes kunnen indekken.

Als we het team bekijken zien we dat er één speler boven de rest uitsteekt. Letterlijk deze keer, want deze jongen is een targetman van bijna 2 meter. Aanvallend zullen we dus een manier moeten vinden om hiervan te profiteren. Daarvoor willen we hem in eerste instantie gebruiken als aanspeelpunt. Zo kan het middenveld aansluiten en dus ook gevaar stichten. Verder willen we hem zoveel mogelijk richting doel laten koppen. Snel is hij niet, dus we moeten de tactiek zo inrichten, dat hij dicht bij het doel van de tegenstander kan blijven.

Formatie

De eerste lijnen van de tactiek worden zo zichtbaar. Een spits, vleugelspelers die hem kunnen bedienen, een middenvelder voor de aansluiting bij de spits en verder veel spelers die zorgen dat de tegenstander niet kan scoren. Kijkend naar de rest van de spelers die deze rollen kunnen invullen komen we tot een 4-3-3 met de punt naar achteren. De formatie en het plan liggen vast, hoe brengen we dit in de praktijk?

Football Manager deelt het tactische deel op in drie fases. Balbezit, omschakeling en zonder balbezit. We zullen de spelers enkele richtlijnen meegeven. Belangrijk is om ze niet te overladen met instructies en al zeker geen tegenstellingen te vragen.

In balbezit

We beginnen met ons spel in balbezit. De formatie, met zijn buitenspelers, is sowieso redelijk breed. Het is daarom niet nodig om daar opdrachten over mee te geven. Ook voor de lengte van de passes geven we ze geen extra richtlijnen mee. In het middenveld is de bezetting voldoende om te werken met korte passes, maar als de oplossing daar niet gevonden wordt hebben we de optie om een lange bal richting onze targetman te spelen. Zoals gezegd is de kwaliteit van de spelers beperkt. Door het tempo naar beneden te halen verminderen we de foutenlast en willen we het balverlies beperken. Daarnaast ontbreekt het toch aan snelheid voor een goede counter. Dieptepasses worden om dezelfde reden niet aangemoedigd. Met een trage spits van bijna 2 meter kiezen we uiteraard niet voor lage of scherpe voorzetten. De reden dat we niet kiezen voor ‘vroege voorzetten’ is omdat dat de spits in eerste instantie alleen in het strafschopgebied staat. We zullen de rest wat tijd moeten geven om bij te sluiten.

Het spelen voor dode spelmomenten is aangevinkt. Corners, vrije trappen en inworpen geven ons een extra kans om de bal op het hoofd van de spits te krijgen. Het nadeel van het spelen voor dode spelmomenten kan zijn dat spelers de kans voor een counter missen, omdat ze voor de inworp of vrije trap gaan. In dit geval is dat geen probleem, counters behoren niet tot ons tactische plan. Meer creativiteit of meer dribbels zullen we niet extra stimuleren, voor deze jongens is het voetbal zo al moeilijk genoeg.

In omschakeling

Over de instructies in omschakeling kunnen we kort zijn. Wanneer we de bal verliezen gaan we niet mee in de hype van ‘gegenpressing’. De beperkte kwaliteit van onze verdediging vraagt om een om een andere aanpak. Counteren zullen we niet stimuleren. Zoals eerder aangegeven ontbreekt het ons aan snelheid. Beide opties kunnen heel goed werken, maar als je kiest om één van de twee te gebruiken, denk dan ook aan de nadelen die het met zich meebrengt. Zo trekt het je spelers uit hun posities en zorgt het voor extra vermoeidheid. Daarnaast moet er om te counteren ook ruimte zijn om de tegenaanval op te zetten. Een beetje inzakken kan je die ruimte bieden. Voor ons is dit niet van toepassing, omdat we de spits juist dicht bij het doel van de tegenstander willen behouden.

Zonder balbezit

Hoe slecht de spelers ook zijn, hard werken kan iedereen. We moeten de tegenstanders ook niet beter maken dan ze zijn en dus kiezen we ervoor om de druk een beetje op te voeren. We kiezen ervoor om de verdediging enkele meters op te schuiven naar voren. Zo hoeft onze spits minder afstand af te leggen als we de bal veroveren. Omdat het wel beloopbaar moet blijven voor de rest van de ploeg, houden we de interventielijn op standaard. Dit zorgt voor een compacte formatie die het moeilijker maakt voor de tegenstander om te voetballen. Het gevaar van de opgeschoven verdediging zit in de ruimte die ontstaat in de rug van de laatste lijn. Dit kun je met snelle verdedigers oplossen, of met de buitenspelval. In dit geval hebben we voor een derde optie gekozen en die bespreken we straks in de spelersrollen.

Met de gekozen 4-3-3-formatie hebben we op de flanken twee mensen staan. Daarnaast is het centrum goed bezet met vijf spelers in het middelste blok. De breedte van de verdediging laten we daarom voorlopig op standaard staan. Dit kan aangepast worden, maar dit is afhankelijk van de formatie van de tegenstander. De bezetting met veel spelers achter de bal zorgt ervoor dat we iets meer risico’s kunnen nemen in de duels. Als iemand zijn tackle mist is er altijd wel een ploeggenoot die rugdekking geeft.

Het geraamte van de tactiek staat. Nu kunnen we de spelers hun specifieke rollen geven.

Aanval

Voor het invullen van de spelersrollen beginnen we in deze situatie bij de spits. Binnen dit team draait het vooral om hem en gezien zijn profiel is er maar één rol echt geschikt. Fajfric is een Targetman en krijgt de rol ‘aanvallen’. Zo blijft hij vooral in de buurt van de goal en zullen de voorzetten in zijn richting gegeven worden. Deze rol is vrij dominant en zal er ook voor zorgen dat de verdediging het middenveld regelmatig overslaat met een lange bal naar de spits. De voorzetten komen van de flanken. Op links staat een vleugelspeler op ondersteunen. Zijn belangrijkste taak: ballen op het hoofd van Vuk plaatsen! Op rechts staat ook een vleugelspeler. Deze jongen kan een beetje dribbelen en heeft wat snelheid, dus laten we hem zijn tegenstander opzoeken. Hij zal ook zijn doelpunten meepakken met zijn acties, of dankzij voorzetten van de linkerkant die doorschieten naar de tweede paal.

Middenveld

Het driemansmiddenveld wordt meestal opgebouwd met een ‘breker’, een ‘passer’ en een ‘loper’. Binnen deze selectie was er echter geen enkele speler met voldoende inzicht en passend vermogen om een rol als spelmaker op zich te nemen. Dit hoeft ook niet, zeker omdat het middenveld regelmatig overgeslagen wordt. Als je voor een spelmaker kiest, dan zal hij het spel naar zich toe trekken. Deze speler zal in aanvallend opzicht het team moeten dragen en heeft daarvoor voldoende kwaliteit nodig.

Omdat we kwalitatief de slechtste ploeg in de competitie zijn, hebben we gekozen voor extra stabiliteit. De verdedigende middenvelder fungeert als buffer voor de verdediging. Hij moet de pass-lijnen naar de spits afsluiten. In balbezit is hij belangrijk in de restverdediging en is hij aanspeelbaar voor het ‘tikkie terug’ als de aanvallende spelers geen oplossing vinden. De echte breker is de balveroverende middenvelder. Hij staat op papier aan de rechterkant, maar zal in de praktijk de tegenstander opjagen over het hele veld. De linker centrale middenvelder moet vooral voor de aanvallende impulsen zorgen. Hij sluit aan bij de spits en zal er zelfs overheen gaan als de ruimte er is. Op die manier kan hij regelmatig een doelpuntje meepikken.

Verdediging en keeper

In deze laatste linie komt het tactische plaatje volledig samen. De rechtsachter is een ondersteunende vleugelverdediger. Hij houdt het veld breed en biedt de rechtsbuiten ondersteuning indien dit nodig is. De linksback trekt in balbezit naar binnen. Op zijn flank is het de buitenspeler die het veld breed houdt. Doordat de linker centrale middenvelder aansluit bij de aanvaller, valt er een groot gat op het middenveld. De linksachter zal hierin duiken, waardoor hij aanspeelbaar is in de opbouw. Daarnaast zorgt zijn positionering ervoor dat hij gevaarlijke counters van de tegenstander kan voorkomen.

Het centrale duo speelt als standaard centrale verdediger. Aan de linker centrale verdediger vragen we om extra rugdekking te bieden. Zoals eerder aangegeven schuift de laatste linie naar voren ondanks hun beperkte snelheid. Deze rugdekking zal dat gevaar moeten compenseren. De keeper moet daarbij helpen. Hij is ingesteld als meevoetballende keeper zodat hij eventuele lange ballen kan onderscheppen. Zijn mentaliteit staat verdedigend zodat hij zelf niet te veel risico zal nemen.

Resultaat en conclusie

Een eenvoudige maar effectieve tactiek die uiteindelijk de tweede plaats en promotie opleverde. De sterke punten van de selectie werden optimaal benut zonder de balans te verliezen. De spelers wisten wat ze moesten doen en konden het uitvoeren. En als het even niet liep dan stuurden we bij, maar daarover later meer.

In het kort:

• Check eerst de kwaliteiten die je spelers bezitten;
• Zorg dat je sterspeler in zijn kracht komt te voetballen;
• Zoek een geschikte formatie aan de hand van het spelersmateriaal;
• Zorg voor simpele en juiste instructies;
• Kies de geschikte spelersrollen.

Heb jij zelf vragen over tactische kwesties? Stel ze in ons algemeen discussietopic tactieken. Hier zijn genoeg kenners te vinden die je verder kunnen helpen met jouw tactiek!