We hebben allemaal wel eens gedroomd van het spelen van totaalvoetbal in Football Manager. Maar wat is dat totaalvoetbal nu eigenlijk? Is het een hele wedstrijd domineren en één of twee doelpunten maken? Of is het misschien de tegenstander van de mat spelen door kort te combineren, maar zonder te scoren? Mooi voetbal is natuurlijk leuk om te zien, maar als je niet tot scoren komt heb je er eigenlijk helemaal niets aan. Vooral met Football Manager is het heerlijk om te zien dat de tegenstander domineert tot een meter of 25 van jouw doel. Met acht of negen man verdedigen, de bal afpakken en vlijmscherp counteren. Dat is voor mij écht het totaalvoetbal. De naam van de formatie (4-2-3-1 Sad) doet denken aan een sombere tactiek. In principe is dat het ook wel, het voetbal is geïnspireerd op dat van het Nederlands elftal. Na twee superieure wedstrijden op het EK heeft heel Nederland dit voetbal in zijn hart gesloten. Naar aanleiding van dit artikel op de frontpage zal ik proberen de 4-2-3-1 van Marco in FM te brengen, als een laatste groet aan San Marco als bondscoach.
Net zoals bij het Nederlands elftal is bijna iedere speler in mijn formatie even belangrijk. De keeper heeft bijvoorbeeld een belangrijke rol, hij zal net zoals van der Sar bij het Nederlands elftal het team redding moeten brengen waar het nodig is. De formatie gaat uit van een zeer aanvallende rechtsback, een beetje de rol die Van Bronckhorst heeft bij Oranje op links. De twee verdedigende middenvelders moeten zorgen voor stabiliteit op het middenveld, waardoor de creatieve aanvallende middenvelder en de snelle buitenspelers ruimte krijgen. De spits moet lang en sterk zijn, zijn doelpuntjes meepikken en bovenal de aansluitende middenvelders kansen bieden om uit te halen.
Het voetbal dat je met deze tactiek wilt creëren is het meeste geschikt voor degradatiekandidaten. Het is vooral bedoeld om de tegenstander het spel te laten maken tot een meter of 25 van het strafschopgebied, om daarna hard toe te slaan in de counter. Om deze tactiek uit te proberen heb ik gekozen voor Spanje. Het Spanje waar de klassieke 4-4-2 hoogtij viert en waar de veldbezetting om deze tactiek uit te proberen prima is. Het elftal wat ik daarvoor gecoacht heb is Real Valladolid. De ploeg heeft nog nauwelijks wat laten zien en daar wilde ik verandering in brengen. Bovendien had de ploeg maar één echte, sterke spits in de vorm van Joseba Llorente. Maar de ploeg is niet meer wat het geweest is. Goede spelers als Gabriel Heinze, Rene Higuita en Ruben Baraja hebben ooit het shirt van Real Valladolid gedragen.
De teaminstructies
De defensieve mentaliteit van het elftal doet op het eerste gezicht niet denken aan het voetbal dat het Nederlands elftal speelt. Dat voetbal is te aanvallend om in FM te gebruiken, anders geef je te veel kansen weg en komen er ook veel te grote ruimtes tussen de linies. Kort combinatievoetbal moet goed en snel uitgevoerd worden, wil het effectief zijn. Met de bewegelijke mensen op de vleugels moet het geen probleem vormen om de bal snel rond te laten gaan. Hoewel deze formatie gebruik maakt van vleugelspel, moet de breedte toch ingesteld worden op compact. Dit is niet omdat het aanvallend niet effectief is, maar meer omdat het anders verdedigend niet goed wil lopen. De backs houden het veld breed, maar als er niet goed omgeschakeld wordt, kunnen de ruimtes tussen de centrale verdedigers en de backs te groot worden waardoor een steekpass dodelijk kan zijn.
De pressing lijkt wel enigszins logisch te zijn. Het hele elftal speelt defensief, wat wil zeggen dat zelfs de spits af en toe op eigen helft helpt meeverdedigen. Met elf man achter de bal en het compacte spel wordt het moeilijk voor de tegenstander om de ruimtes te vinden. Als de bal onderschept wordt komt het hele elftal van het hok af, waardoor er ruimtes komen om een aanval op te zetten. Het opvallendste aan de teaminstructies zijn de instructies bij het tijd winnen. Het vaak tijd winnen zorgt voor rust in het elftal, iets wat belangrijk is als je continu op eigen helft pressing speelt. De verdedigende lijn staat diep, dit omdat je elftal dan minder kwetsbaar is op lange ballen die achter de verdediging vallen. Hierdoor heb je met de defensieve stijl van spelen zowel de aanvallen door de lucht na genoeg onschadelijk gemaakt, als de aanvallen die over de grond komen.
Het wil natuurlijk niet zeggen dat deze teaminstructies in elke wedstrijd of bij iedereen werken. Aan de hand van de analyses van je tegenstander kun je de teaminstructies naar je eigen hand zetten. Speelt je tegenstander in verdedigend opzicht compact, dan kun je de passingstijl beter instellen op ’over beide flanken’. Ook je gevoel over een wedstrijd speelt wel degelijk mee. Je kunt bijvoorbeeld je mentaliteit aanpassen wanneer je denkt dat, dat nodig is. Bijvoorbeeld als je na 60 minuten op een 1-0 voorsprong staat. Je kunt er dan voor kiezen om je voorsprong te verdedigen, maar je kunt ook zien dat de tegenstander je elftal meer ruimte gaat geven. Je kunt hier op inspelen door de mentaliteit aan te passen door deze bijvoorbeeld iets aanvallender te zetten. Let er dan wel op dat je ook andere dingen aanpast zoals de verdedigende lijn, anders komen er weer te veel ruimtes tussen de linies.
In verdedigend opzicht
Van uit verdedigend opzicht lijkt het er op alsof deze formatie zeer aanvallend is. Maar schijn bedriegt, door het instellen van de verdedigende teaminstructies zullen de spelers alleen in balbezit naar voren stromen. Een belangrijke rol is er weggelegd voor de rechtsback. Deze zal de aanvallen gaan ondersteunen door steeds maar weer op te komen. Hierdoor komt de linksback van de tegenstander onder druk te staan, helemaal als de rechtsmidden van de tegenstander niet meeverdedigt. Als rechtsback moet je echt een aanvallende speler hebben, bij Real Valladolid heb ik gekozen voor Komé (V/AMR). Deze spelerinstructie stel je in op redelijk aanvallend (zo’n 5 tot 6 tikjes). De linksback daarentegen heeft maar een taak en dat is het uitschakelen van de rechtsback. In dit opzicht lijkt de formatie heel erg op die van het Nederlands elftal tegen Italië, alleen was het daar linksback Van Bronckhorst die regelmatig mee naar voren kwam en was het rechtsback Boulahrouz die de taak had om de linksbuiten af te stoppen.
De centrale verdedigers zorgen voor stabiliteit in het elftal en zorgen ervoor dat de spits onschadelijk wordt gemaakt. Je moet hierbij vooral denken aan kopsterke verdedigers, zodat er bij een verre voorzet weinig gevaar van de spits komt. Je kunt de rol van deze centrale verdedigers vergelijken als de rol die Ooijer en Mathijsen hebben bij Oranje. De verdedigende middenvelder moeten zoals eerder gezegd voor stabiliteit zorgen op het middenveld. In verdedigend opzicht moeten deze twee verdedigende middenvelders kort tegen de verdediging aanspelen, zodat aanvallende middenvelder niet van afstand gevaarlijk kunnen worden. Bij een aanval kunnen deze verdedigende middenvelders voorzichtig mee naar voren schuiven.
In aanvallend opzicht
‘De aanval is de beste verdediging’ is een beroemd gezegde van de legendarische Johan Cruijff. Daarom is het aanvallend ingestelde deel van mijn formatie net zo belangrijk als het verdedigende ingestelde deel van mijn formatie. De rechtsbuiten moet er voor zorgen dat de rechtsback alle ruimte en vrijheid krijgt om mee op te komen. De linksback moet dus de keuze maken of hij meetrekt met de rechtsbuiten. Als dit het geval is ligt de hele linkerkant open voor de rechtsback. De linksbuiten is een snelle speler die ook als spits uit de voeten kan. Dit omdat de aanvallende middenvelder, als hij de bal heeft, nu de keuze heeft uit drie opties, de bal naar de spits of naar de rechtsback geven. Een betere oplossing zou dan een steekbal zijn naar de op snelheid liggende linksbuiten, waardoor de verdediging van de tegenstander bijna geen kans meer heeft om de aanval te stoppen.
De belangrijkste man uit het elftal is natuurlijk de spits. Hij moet in de eerste plaats zorgen voor de nodige doelpunten. Hij moet lang en sterk zijn, maar hij moet ook een neusje voor de goal hebben. In deze formatie moet je niet schrikken als je spits wat minder aan scoren toe komt, dat is immers niet het belangrijkste in een goed geoliede machine. De spits moet de ballen klaar leggen voor de middenvelders en bovendien altijd aanspeelbaar zijn. In deze formatie heb ik er dus bewust niet voor gekozen om de spits als targetman te laten fungeren. Je ploeg zal dan gefixeerd zijn op het inspelen van die ene speler, terwijl er drie anderen vrijstaan. Daarom is het verstandig je spits niet als targetman in te stellen.
Als de formatie dan begint te lopen, is het heerlijk om naar de wedstrijden in FM te kijken. De meeste passes lopen soepel en je frustreert de tegenstander in plaats van je zelf. Je kunt wel bijvoorbeeld 30 schoten op doel hebben, maar als de tegenstander dan scoort met maar drie doelpogingen zit jij gefrustreerd achter je beeldscherm. Veel leuker is het om in deze formatie naar een overwinning te counteren en de tegenstander te frustreren. En onthoud dat je zoveel kansen kunt krijgen als je wilt, maar als je niet scoort heb je er helemaal niets aan. Tot slot wil ik nog eventjes een tussenstandje laten zien van wat ik tot nu toe met Real Valladolid in deze formatie heb bereikt.
Download de tactiek hier!
Plaatje op de frontpage: in de eerste wedstrijd met het 4-2-3-1 systeem werd Kroatië met 3-0 verslagen.
