Om maar meteen duidelijk te zijn: dit artikel biedt geen instructies voor het zo effectief mogelijk opzetten van de standaardsituaties, evenmin biedt het kant en klare set pieces. Wat laat het dan wel zien? Inspiratie en motivatie. Dat zijn immers de twee sleutelwoorden die ten grondslag liggen aan de tocht die in dit artikel besproken wordt. Dit moest leiden tot een seizoen waarin minstens honderd goals werden gemaakt uit hoekschoppen, vrije trappen en inworpen. En vooruit, ook een beetje uit strafschoppen, al heb je daar als manager bijzonder weinig invloed op.
Wat eraan vooraf ging
Na jarenlange dominantie met HJK Helsinki ga je als manager op zoek naar uitdagingen binnen je game. Het einddoel met HJK was immers nog lang niet bereikt; als club ervoor zorgen dat het Finse voetbal de allergrootste van Europa wordt op de coëfficiëntenranglijst. Naarmate de seizoenen vorderen merk je dat er soms opvallende doelpunten worden gescoord. Doelpunten vanuit standaardsituaties die je helemaal niet zo had ingesteld, maar toch werden gemaakt dankzij de creatieve geesten van je eigen spelers. Puur toeval. Dat is waar het begint te kriebelen. Wat als het toeval kan worden omgezet in een bewust opgezette structuur?
De omstandigheden
In de game waarin dit alles ontstond, was HJK dus al een (Europese) grootmacht. In de binnenlandse competitie werden ongeveer honderd goals per seizoen gemaakt. Tel daarbij de League Cup, de beker en het Europese voetbal bij op en het totaal aantal gemaakte doelpunten per seizoen kruipt richting de 200. Spelers worden in het beste elftal wereldwijd gekozen en winnen regelmatig andere individuele prijzen. Het is belangrijk om deze omstandigheden te noemen en het heeft helemaal niets met opscheppen te maken. Door de positie van een club duidelijk te maken, is het makkelijker om behaalde resultaten in het juiste perspectief te zetten.
Een korte toelichting op bovenstaande. Voordat er werd gesleuteld aan de set pieces tikten de spelers al zo’n vijftig doelpunten per jaar binnen uit standaardsituaties. Dat heeft alles met de kracht van het team te maken; er staat een meer dan solide basis. Vergelijk dit met een ploeterend elftal zonder topspelers in een competitie met sterkere of gelijkwaardige tegenstanders. Zo’n elftal zal nooit die solide basis hebben en zal (waarschijnlijk) in de eigen context nooit richting honderd goals uit standaardsituaties gaan.
Het grote uitgangspunt: mogelijkheden uit verwarring
Puur toeval, daar begint het mee. Een aanvallende inworp die kort wordt genomen en tot een prachtig doelpunt leidt. Echter, wanneer je kijkt naar de mogelijkheden die FM biedt bij het creëren van de set pieces, blijkt dat het helemaal niet mogelijk is om een aanvallende inworp kort te nemen. Met dit gegeven in het achterhoofd, wetende dat het wél op een bepaalde manier mogelijk moet zijn, ga je aan de slag. Hoe dit vorm heeft gekregen, volgt iets verder in dit artikel. Wat namelijk vooral meegenomen werd uit deze ervaring, was dat je mogelijkheden kunt creëren door verwarring te scheppen.
Een voorbeeld van een goal uit een korte inworp
De eerste resultaten
De instellingen voor het eerste seizoen binnen het project standaardsituaties werden doorgevoerd en de wedstrijden werden gespeeld. De jongens van HJK moesten 64 keer aan de bak dat jaar, wat te maken had met deelname aan het WK voor clubteams. In die 64 wedstrijden werd in totaal 207 keer gescoord, waarvan 105 keer uit een standaardsituatie. Missie geslaagd?! Nee, want met aftrek van doelpunten uit strafschoppen bleven er nog 81 goals staan die daadwerkelijk voortkwamen uit de nieuwe instellingen voor de set pieces. Dit komt gemiddeld neer op 1,3 doelpunten per wedstrijd. Niet gek, maar de absolute aantallen waren nog niet hoog genoeg.
De statistieken in een simpele spreadsheet
Leren van fouten en successen
Het eerste seizoen was zeer leerzaam. De successen konden worden meegenomen en worden geanalyseerd in relatie tot andere dodespelmomenten. Kunnen bepaalde instellingen bij de inworpen voor inzichten zorgen die leiden tot een verbetering in de instellingen voor de hoekschoppen en vrije trappen? Tijdens de voorbereidingsperiode op het nieuwe seizoen werden enkele set-ups uitgeprobeerd, waarna het tijd werd om het project standaardsituaties een passend vervolg te geven. En passend werd het! Voordat de nieuwe statistieken gedeeld worden, is het nu tijd voor misschien wel het belangrijkste aspect van dit artikel: de uiteindelijke set-up van de hoekschoppen, vrije trappen en inworpen.
Inworpen
De situatie waarmee het allemaal begon: een kort genomen inworp in het aanvallende gedeelte. Hoe valt zoiets in te stellen? Het klinkt atypisch, maar het is mogelijk door te kiezen voor de verre inworp. Je zou denken dat elke bal dan via een menselijke katapult de zestien in wordt geslingerd. Dat valt echter te omzeilen door de inworpnemer bijzonder weinig afspeelopties te gunnen. Eigenlijk maar eentje, precies een die de tegenstander niet verwacht: een kansenvoorbereider die kort komt. Om te voorkomen dat de inworpnemer er toch voor kiest de bal naar een speler in de zestien te katapulteren, worden alle aanvallende spelers bij de tweede paal geposteerd – dat haalt die links- of rechtsback nooit. Voor het eventuele combinatiespel is er nog wel een tweede kansenvoorbereider die buiten het strafschopgebied wacht en daarmee een aanspeelpunt kan vormen voor de speler die beoogd wordt de inworp te ontvangen.
Wat gebeurt er in de praktijk? Er zijn grofweg drie mogelijkheden. Mogelijkheid één: een jammerlijk mislukte inworp die niet voor gevaar zorgt of alsnog ver wordt ingegooid (the force can be strong on this one.) Mogelijkheid twee: de inworpnemer gaat de combinatie aan met de kansenvoorbereider(s) en één van de drie komt tot scoren door eenvoudig op te dribbelen richting het vijfmetergebied. Want ja, de tegenstander staat die lange gasten bij de tweede paal te dekken en laat de eerste paal soms angstvallig vrij. Mogelijkheid drie: de inworp wordt kort genomen en de speler die kort komt of de speler die de inworp neemt, komt tot een snelle voorzet richting de tweede paal waar door overbevolking van het eigen team de bal nog wel eens wordt binnengekopt.
Hoekschoppen
Wat bij inworpen kan, zou bij hoekschoppen ook moeten kunnen: kort nemen en van daaruit de kansen creëren. Opnieuw gaat het om mogelijkheden bieden via verwarring. Oké, en door een beetje logisch nadenken. De set-up lijkt eenvoudig. Aanvallend corners worden kort genomen en er is maar één speler die zich als kansenvoorbereider aanbiedt. Alle andere spelers die naar voren gaan, stellen zich ergens bij de tweede paal op, zodat opnieuw een gigantische zone wordt vrijgelaten door het aanvallende team – en met regelmaat dus ook door het verdedigende team. Precies daar liggen de kansen. Overigens lijkt een variatie met een tweede kansenvoorbereider die dichtbij het strafschopgebied komt loeren ook aan te slaan. Je formeert dan ongeveer een situatie die lijkt op de set-up van de inworpen.
Op papier en beeld lijkt het leuk, maar hoe vertaalt dit zich naar de praktijk? Wederom drie mogelijkheden, waarvan de eerste de jammer-maar-helaasversie is. De tweede mogelijkheid is een succesvolle. De bal wordt inderdaad kort gegeven en de tegenstander geeft net iets te veel ruimte weg aan de speler die kort komt. Vrijwel altijd is dit trouwens een vleugelspeler: snel, een goede dribbel en wendbaar. Weet hij zijn man direct uit te spelen, ligt de weg richting de doelmond open. De laatste mogelijkheid komt ook weer overeen met wat bij de inworpen al werd genoteerd. De overload aan spelers bij de tweede paal vraagt gewoon om een goede voorzet in die richting.
(In)directe vrije trappen
Hier is op dit moment iets minder aandacht voor in het artikel. Wellicht dat er nog verbeterpunten zijn. Het uitgangspunt blijft echter het creëren van mogelijkheden door verwarring. Bij de verschillende opties voor aanvallende vrije trappen (schietafstand, breed en diep) worden de naar voren komende speler opgesteld bij de tweede paal. Dat lijkt eenvoudig te verdedigen voor de tegenstander: het is wel erg voorspelbaar. Die voorspelbaarheid wordt weggehaald door te kiezen voor de korte variant, wat overigens alleen mogelijk is bij de diepe en brede vrije trap. Bij de vrije trap op schietafstand kun je hooguit een kansenvoorbereider) kort bij de bal opstellen. Dit gebeurt dan ook in alle drie de vrijetrap-opties: indien mogelijk kort nemen en áltijd een speler de zich naast de bal opstelt.
In de praktijk wordt die ene speler naast de bal amper aangespeeld. Het is interessant om te onderzoeken hoe die speler toch vaker aan de bal kan komen, want daar zouden wel degelijk mogelijkheden uit voort moeten komen. Desalniettemin zorgt die ene speler op dit moment al direct voor mogelijkheden en een beetje verwarring, de belangrijkste ingrediënten van dit project.
Het voorlopige eindresultaat
Beelden of spreadsheets zeggen ons FM’er meer dan woorden, dus voel je vrij direct een blik te werpen op de onderstaande afbeelding. Uit 57 potjes vloeiden 212 doelpunten, een stijging die vooral te danken was aan een aantal doelpuntrijke duels in de League Cup. Van die 212 goals vielen er 132 uit een standaardsituaties, strafschoppen incluis. Worden de strafschoppen eraf gehaald, blijver er 105 goals over. Missie geslaagd! Afgerond viel dit seizoen vijftig procent van de doelpunten uit een vooraf ingestelde standaardsituatie.
Delen?
Er is hier geen heilige graal omschreven. Wel is gedeeld wat er onder andere mogelijk is via de hoekschoppen, inworpen en vrije trappen. FM is echter zo uitgebreid dat er nog legio andere mogelijkheden zijn. Deel je eigen settings en vorderingen op ons forum, of discussieer mee over de standaardsituaties!
